Tagarchief: verraad

Slotwoord bij biografie van Narrator


Narrator heeft mij het verhaal van zijn leven in verschillende delen verteld. In zijn vertellingen worden feiten, fictie en factie met elkaar verweven, zoals in het leven van alledag de scheiding van de lucht en aarde kunstmatig is [1].

Tijdens de vertelling van het voorspel tot zijn bestaan werd mij duidelijk dat de verhalen van Narrator zijn gericht op een universele waarheid, die vooraf en voorbij gaat aan ons leven. Deze waarheid berust op een ritme waaruit wij voortkomen. Dit ritme rolt door zijn leven in verschillende in elkaar geweven cycli.

De eerste cyclus in zijn levensverhaal bestaat uit de vier incarnaties die door Narrator worden benoemd als duiding voor zijn leven. Deze vier incarnaties in het leven van Narrator herinneren mij aan de vierjaargetijden [2]. De tweede cyclus in Narrator’s leven is het ritme van ijdelheid, handeling en gevolgen [3]. De derde cyclus is de Noordelijke cyclus waarin Narrator drijfveer en leidsman is voor de verlichting en thuiskeer van zijn Amerikaanse geliefde. De vierde cyclus is het ritme van vertrouwen en verraad in Narrator’s leven met Raaf en Vos in de spiegelwereld bewoond door de geheime diensten van vele landen [4]. En altijd is in het leven van Narrator de cyclus van de maan en de sterrenhemel als steevast gezel aanwezig. De zoektocht naar de overige cycli in de levensbeschrijving van Narrator laat ik aan de lezer over.

Het is mij een eer en een vreugde om met Narrator en Carla Drift de zoektocht naar “Wie ben jij” te mogen verrichten. Op deze Odyssee is Narrator mijn baken en leidsman, bijvoorbeeld bij mijn studie Sanskriet – de taal van de goden in de wereld van de mensen –, bij het bestuderen van Boeddhistische teksten en bij het lezen van het werk van Rumi.

[1] Zie ook: Quammen, David, Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic. New York: W. W. Norton & Company, 2012 p. 219 – 234. In dit populair wetenschappelijk boek wordt een studie gemaakt over de interactie en het levensspel – met soms vergaande gevolgen – tussen hogere en lagere organismen. Bij deze interactie en levensspel is de scheiding tussen aarde en lucht kunstmatig; bijvoorbeeld bij de beschrijving van Q-koorts meegenomen door de wind in Noord Brabant.

spillover[2] Zie ook: De film “Spring, Summer, Fall, Winter … and Spring” onder regie van: Kim Ki-Duk. Deze film geeft mogelijk een duiding aan de misdrijven van Narrator als kindsoldaat in Afrika. De jongeling in de film begaat in zijn naïviteit als kleuter en in zijn levensdrang als adolescent verscheidene misdrijven waar hij de rest van zijn leven de gevolgen van mag dragen.

Spring[3] Zie ook: de film “Waarom vertrok Bodhi-Dharma naar het Oosten?” van: Bae Yong-Kyun. Deze film verschaft misschien inzicht in dit ritme doordat een jongen in een ijdele drang een vogel van een vogelpaar dodelijk verwondt. Tevergeefs probeert de jongen de vogel in leven te houden. De nog levende vogel van het paar blijft hem achtervolgen en geeft hem een eerste inzicht in de vluchtigheid van leven en dood, verbondenheid, passies, de zonde en angst.

Bodhi-Dharma[4] Zie ook: Le Carré, John,  The Quest for Karla. New York: Knopf, 1982 en zie ook: Deighton, Len, De Bernie Samson serie. verschenen tussen 1983 en 1996.

Het manuscript voor de biografie van Narrator is te downloaden via de website van Omnia – Amsterdam Uitgeverij:

http://www.omnia-amsterdam.nl/site-page/manuscripten

Narrator – op weg


Tijdens mijn eerste overwintering in Zuid Spanje had ik niet veel nodig. Mijn kampeeruitrusting was voldoende om de winter kamperend in Malaga bij de Middellandse Zee door te komen. In het voorjaar ontwaakte ik uit mijn winterverblijf. Eerst liftte ik naar Granada en vervolgens naar Cordoba.

In de Moorse tijd was Cordoba rond 1000 n. Chr. een van de grootste steden ter wereld met tenminste een half miljoen inwoners. Cordoba beschikte in die tijd over de grootste bibliotheek ter wereld met meer dan 400.000 boeken en daarnaast werd de Mezquita (moskee) met meer dan 1000 marmeren zuilen gebouwd. In de Katholieke tijd is een middendeel van de moskee met bijbehorende zuilen verwijderd om plaats te maken voor een kathedraal [1].

Mezquita[2]

In de Mezquita met de Kathedraal dacht ik aan een boeddhistisch vraagstuk uit de bundel van mijn overleden Amerikaanse geliefde:

“De oude Boeddha’s zijn samengegaan met de open pilaren – welk niveau van activiteit is dit?” Toen iedereen sprakeloos bleef, antwoordde de leraar: “Op de Zuidelijke berg verrijzen wolken, op de noordelijke berg valt regen”. [3]

De bundel liet ik bij mijn vertrek uit Kopenhagen achter in de universiteitsbibliotheek, want het boek paste niet meer in mijn rugzak. Voordat ik het boek aan de bibliothecaris overhandigde, las ik het boeddhistisch vraagstuk:

“Wanneer aan het einde der tijden een vuur woedt waarin alles wordt vernietigd, wordt dit dan ook vernietigd?”  Een leraar antwoordde: “Vernietigd, want dit gaat met alles ten onder”. Een andere leraar antwoordde: “Niet vernietigd, want dit is identiek aan alles”. [4]

Apocalypse[5]

Met mijn eerste overwintering in Zuid Spanje was ik met pensioen gegaan. Na mijn leven als idool in Amsterdam en mijn jaar met mijn geliefde in Zweden en Noorwegen had ik mijn inkomen gekregen uit het spelen in jazz ensembles en door mijn beperkte aandeel in het werk van Raaf. In Cordoba raakte mijn spaargeld op. De wereld van geheime diensten was ik ontvlucht nadat mijn veiligheidsnet was verdwenen met de dood van Raaf, en in Zuid Spanje waren geen jazz ensembles die zaten te wachten op een percussionist zonder conga’s.

Een deel van mijn inkomen kreeg ik door goochelen en met het vertellen van verhalen. Het andere deel van mijn inkomsten kwam uit aalmoezen. Al vrij jong was ik aangewezen op een eenvoudige vorm van pensioen via een omslagstelsel dat al vele eeuwen in sommige delen van Azië werd toegepast. Wanneer de rol van mannen of vrouwen in een huishouding was uitgespeeld, dan vertrokken zij naar een andere omgeving waar de lokale bevolking hen van voedsel voorzag tijdens hun dagelijkse aalmoesronde. De rest van de dag besteedden zij aan het geestelijk leven van hunzelf of van het hele universum. De mannen werden Bhikṣu en de vrouwen Bhikṣuṇī genoemd; het vulgaire Nederlandse woord “bikkesement” voor “voedsel” is waarschijnlijk aan deze manier van bedelen verwant [6].

Bhikshu[7]

Naast mijn nachtwaken voor de geesten van de overleden dorpelingen begon ik na mijn eerste overwintering in Zuid Spanje ook dagwaken te houden voor het hele universum. Ik was in de voetsporen getreden van mijn overleden Amerikaanse geliefde. In de bibliotheken van de grote steden in Europa bestudeerde ik de heilige geschriften. Voor inzage in enkele boeken over Zuid Azië bezocht ik de Universiteitsbibliotheek in Heidelberg.

Heidelberg[8]

In Heidelberg had Raaf voor de Tweede Wereldoorlog filosofie en taalkunde gestudeerd. In deze stad voelde ik de nabijheid van deze geliefde die voortdurend moest boeten voor zijn daden en die altijd op zijn hoede was voor de onthulling van zijn trouw en verraad.

Raaf[9]

Na het bezoek aan Heidelberg ben ik mijn nachtelijke en dagelijkse waken ook voor hem gaan houden.


[3] Zie de koan “Yunmen’s Pillars” in: Cleary, Thomas, Book of Serenity – One Hundred Zen Dialogues. Bosten: Shambhala, 1998 p. 137 – 139

[4] Vrije weergave van de koan Dasui’s “Aeonic Fire” in: Cleary, Thomas, Book of Serenity – One Hundred Zen Dialogues. Bosten: Shambhala, 1998 p. 131 – 136

Narrator – Een man zonder gezicht


Opmerking: Dit bericht is een studie in vertrouwen en verraad; de personen en situaties in dit bericht zijn fictief [1].

Mijn belangrijkste aandeel in het werk van Raaf begon op 9 november 1989 om 8 uur ’s-avonds. Wij waren in West Duitsland in de buurt van Bonn. Op het acht uur nieuws werden de beelden getoond van de woordvoerder van de Oost Duitse regering die antwoordde op een vraag van journalisten wanneer het vrije reizen voor Oost Duitse inwoners mogelijk zou worden, na enig dralen met: “Nu meteen”.

Berlijn 1989[2]

Dit was voor Raaf het signaal om vliegtickets voor ons naar West Berlijn te boeken. Die avond hadden wij mijn nieuwe rol voor enkele weken geoefend. Door mijn jaar met mijn geliefde in Zweden en Noorwegen kon ik vlekkeloos Amerikaans – met een Oostkust accent uit de omgeving van Washington – spreken.

De volgende ochtend vlogen Raaf in de rol van hoge medewerker van een Duits Ministerie van Justitie en ik als hoge Amerikaanse ambtenaar naar West Berlijn. Het was mijn eerste keer in een vliegtuig. Tijdens de vlucht keek ik met verbazing naar het schijnlandschap dat door de wolken werd gevormd. Deze ijle wereld herinnerde mij aan de fjorden in Noorwegen en aan de zich steeds herhalende wolken tijdens de dagtocht met mijn Amerikaanse geliefde over de Hardangervidda [3]. Woonden wij nu samen in dit droomlandschap?

Wolken van boven[4]

Na aankomst op het vliegveld Tempelhof in Berlijn gingen wij naar het Kaufhaus des Westens om aanvullende kleren voor ons werk in Oost Berlijn te kopen.

Die avond gingen Raaf en ik via een net opengestelde grenspost naar Oost Berlijn samen met Oost Duitsers die een middag voor het eerst na ruim 28 jaren naar West Berlijn waren gekomen. Wij namen twee kamers in een hotel in de buurt van Unter den Linden.

De volgende ochtend gingen wij naar het hoofdkantoor van de Oost Duitse geheime dienst in het stadsdeel Lichtenberg. Daar stelden wij ons voor als vertegenwoordigers van Duitse en Amerikaanse overheidsdiensten die wilden toezien dat de archieven niet in verkeerde handen vielen. Wij werden ontvangen door drie afdelingshoofden die de leiding hadden gekregen na het aftreden van de politieke leider enkele dagen daarvoor. Een van de afdelingshoofden leek sprekend op de zeeman uit Rostock die Raaf enkele jaren eerder in Nyhavn in Kopenhagen had ontmoet. Ik begreep dat het Vos was.

Vos[5]

Na een ochtend vergaderen was besloten dat wij de archieven onder toeziend oog van de afdelingshoofden in kaart mochten brengen. Raaf en Vos zouden de gedetailleerde inventarisatie verrichten en een ander afdelingshoofd en ik hielden toezicht als neutrale partij. Aan mij werd het kantoor van de vorige politieke leider van deze dienst als werkruimte ter beschikking gesteld.

Die middag werd het algemeen overzicht van de archieven in het hoofdgebouwen en de bijgebouwen in de buurt opgesteld. De volgende vier weken werkten Raaf en Vos aan de gedetailleerde inventarisatie. Ik stelde veel lastige en pijnlijke vragen over de regionale deel archieven: de antwoorden bestudeerde ik in deze weken.

Aan het einde van het onderzoek waren de rapporten in vijfvoud opgemaakt; een rapport voor ieder afdelingshoofd en een rapport voor Raaf en voor mij. Alles was ruim voor Kerstmis gereed. Tijdens de periode van Kerstinkopen hebben Raaf en ik onder andere namen West Berlijn per vliegtuig richting Frankfurt verlaten.

Later ging ik vermoeden dat Raaf en Vos de archieven zoveel mogelijk in hun voordeel hadden aangepast – de pagina’s die het licht niet konden verdragen waren verdwenen of vervangen door onschuldige documenten. Vos en Raaf hadden deze operatie uitstekend voorbereid.

Toen in januari 1990 de bevolking van Berlijn het gebouw van deze dienst binnenviel, waren de archieven van Raaf en Vos dankzij hun trouwe samenwerking binnen de grenzen van de wet volledig op orde. Tijdens later onderzoek heeft niemand onrechtmatigheden in hun handelen kunnen aantreffen.

Berlijn 1990[6]

Een jaar later heb ik Vos nog een maal in Wenen ontmoet.


[1] Hoewel de titel van deze blog overeenkomt met: Wolf, Markus, Man without a Face – The Autobiography of Communism’s greatest Spymaster. New York: Random House, 1997, is er geen enkel verband tussen enerzijds de auteur en de inhoud van deze autobiografie en anderzijds Raaf, Vos en Narrator en hun fictieve daden. Deze schrijver van deze blog heeft geen enkele aanwijzing en wetenschap van het aanpassen, schonen en verduisteren van informatie uit Oost Duitse archieven.

[4] Bron afbeelding: http://en.wikipedia.org/wiki/Cloud

Narrator – Een man zonder eigenschappen


Opmerking: Dit bericht is een studie in vertrouwen en verraad; de personen en situaties in dit bericht zijn fictief.

De tweede winter in Kopenhagen ontmoette ik op een regenachtige namiddag een man die de loop van de komende vijf jaren in mijn leven zou gaan veranderen. De geboortenaam van deze man ben ik pas na zijn dood te weten gekomen; hij noemde zichzelf in mijn bijzijn Raaf. Ineens stond hij ongemerkt naast mij. Nadat hij zich had voorgesteld, zijn wij in de buurt van Nyhavn in een klein restaurant gaan eten. Die avond hebben wij samen doorgebracht en die nacht is hij in mijn zolderkamer blijven slapen. In de loop van de volgende vijf jaren heb ik hem met tussenpozen op vele plaatsen in Europa ontmoet; meestal bleef hij een avond en nacht, soms waren wij enkele dagen samen.

Mee en mee vertelde hij over zijn verleden; over zijn werk was hij zwijgzaam, maar ik begreep dat zijn beroep te maken had met vertrouwen en verraad in alle vormen en gradaties. Zijn werk bestond uit het ongemerkt achterhalen van vertrouwelijke informatie in andere landen en uit het verspreiden van aangepaste of misleidende informatie. Net als ik, sprak Raaf foutloos en accentloos vele talen en dialecten; ook op deze manier paste hij zich aan als een kameleon aan zijn omgeving. Hij wisselde geregeld van naam en paspoort.

Segal_Rush_hour[1]

Uit ons gesprekken maakte ik op dat Raaf tegen het einde van de Eerste Wereld Oorlog in de buurt van Londen in Engeland was geboren. Enkele jaren voor de Tweede Wereld Oorlog ging hij eerst in Heidelberg en later in München Filosofie en Taalkunde studeren. Daar ontmoette hij twee vrienden voor het leven – hij noemde hen Vos en Beer.

Vos was een medestudent die was opgegroeid in het Rijnland en Beer was de vader van hun vriendin. In alle omstandigheden zijn zij elkaar trouw gebleven en daarmee hebben zij alles en iedereen in hun omgeving verraden.

Aan het begin van de Tweede Wereld Oorlog zijn Vos en Raaf in Duitsland strategische informatie gaan achterhalen voor Rusland en voor Engeland. Beer was een hoge officier in het Duitse leger die Vos en Raaf beschermde voor het noodlot, omdat Beer het nieuwe bewind in Duitsland met heel zijn wezen verachte en omdat hij zielsveel van zijn dochter hield. Raaf is tijdens de Tweede Wereld Oorlog enkele keren naar Engeland gegaan waarna hij in Frankrijk, België, Nederland  en Duitsland is teruggekeerd om met hulp van bekenden en familieleden misleidende informatie te verspreiden en om nieuwe geheime informatie te achterhalen. Hierbij heeft hij soms met opzet het leven van familieleden in gevaar gebracht; sommigen hebben hierdoor de oorlog niet overleefd.

Aan het einde van de Tweede Wereld Oorlog is Beer door de Engelsen krijgsgevangen genomen. Raaf heeft met hulp van zijn contacten in Engeland ervoor gezorgd dat Beer versneld een nieuw leven als zakenman kon beginnen.

Na de oorlog heeft Vos – met zijn voorkeur voor socialisme en communisme – besloten om voor de geheime dienst in Oost Duitsland te gaan werken; hij kreeg binnen deze dienst snel een sleutelpositie.

Raaf – met een hang naar instandhouding van traditie – is in juni  1945 naar Engeland teruggekeerd om voor een Britse geheime dienst te gaan werken. Eerst heeft hij voorgoed afscheid genomen van zijn vriendin – de dochter van Beer, die een maand later met Vos is getrouwd. In februari van het volgend jaar is uit dit huwelijk een dochter geboren die sprekend op Raaf leek.

Tijdens de hele koude oorlog had Raaf onzichtbaar voor de buitenwereld de leiding kreeg over de Oost Europese activiteiten. Ook in deze positie heeft hij het leven van collegae, vrienden, bekenden en familieleden op het spel gezet; een aantal van zijn naasten hebben hun missies in Oost Europa niet overleefd.

Berlin_tanks[2]

De leegte veroorzaakt door de dood en afwezigheid van zoveel dierbaren bleef overal en altijd in zijn leven. Met deze peilloze leegte en met zijn voortdurende angst voor ontdekking deed hij boete voor zijn daden en voor het verraad aan alles en iedereen in zijn omgeving.

De volgende middag ontmoette hij in een drinklokaal in de Nyhavn een oudere zeeman uit Rostock. Later begreep ik dat deze zeeman zijn studievriend Vos was. Raaf vroeg aan mij om de aandacht in lokaal af te leiden bij zijn binnenkomst.

Nyhavn_copenhagen1[3]

Dit was het begin van mijn kleine bijdragen aan het werk van Raaf op het gebied van trouw en verraad dat duurde tot aan zijn dood vijf jaren later. Na zijn dood heeft een verre neef die hem heeft opgevolgd in het werk voor een geheime dienst, mij om informatie gevraagd; binnen dit onderzoek ben ik nog betrokken geweest bij een ontmoeting met Vos.

Voor Raaf heb ik ontmoetingsplaatsen en slaapplaatsen gezocht die soms om onduidelijke redenen werden veranderd. Ik heb de aandacht afgeleid wanneer Raaf onopvallend iemand wilde ontmoeten, want met mijn zwart/blauwe huidskleur en mijn uitbundige uitstraling kon ik overal opvallen. En ik heb als baken gediend om te kijken of een locatie werd geobserveerd door tegenstanders.

Smiley[4]

Was Raaf ook trouw aan mij? Het antwoord is: voor zover dat kon binnen zijn werkzaamheden. Terugkijkend zou ik de vriendschap en relatie met Raaf nooit hebben willen missen en ik heb geen spijt gehad van mijn klein aandeel in het werk van Raaf.


[1] Bron afbeelding: http://otravida.wordpress.com/2010/03/26/march-26th-rush-hour-by-george-segal/ ; een foto van het beelden “Rush Hour” die zijn gemaakt door George Segal. Zie ook: Histoire de la Vie privée. Tome 5: De la première Guerre mondiale à nos jours. Red. Ariès, Philippe et al., p. 8

[2] Tanks bij Checkpoint Charlie op 27 oktober 1961 tijdens de Berlijn crisis. Bron afbeelding: http://en.wikipedia.org/wiki/Cold_War